พระคุณแม่

พระคุณแม่ ล้ำภพ จบดินแดน
พระคุณแม่ เหนือแสน แดนสวรรค์
พระคุณแม่ ยิ่งใหญ่ ตราบชั่วกัลป์
พระคุณแม่ ล้นอนันต์ พันทวี
พระคุณแม่ แน่แท้ ลูกแลเห็น
พระคุณแม่ แผ่เป็น เย็นเกศรี
พระคุณแม่ ล้นเหลือ เพื่อลูกนี้
พระคุณแม่ สุดจะมี ใครเทียบทาน
พระคุณแม่ สูงเลิศ เทิดทูลเกล้า
พระคุณแม่ สุดจะเล่า หรือกล่าวขาน
พระคุณแม่ ล้ำค่า สุธาทาน
พระคุณแม่ ส่งผ่าน สารดวงใจ
พระคุณแม่ แผ่เอื้อ เพื่อลูกรัก
พระคุณแม่ แผ่ประจักษ์ รักส่งให้
พระคุณแม่ คุ้มเกล้า เหล่าผองภัย
พระคุณแม่ แผ่ไอ ใจส่งมา

ข้าว...มีขั้นตอนการเติบโตอย่างไร

เริ่มจากเมล็ดข้าวจะงอกรากและยอด
อ่อน พอแตกใบชูยอดได้สองสามใบ
เป็นต้นข้าวเล็กๆ แล้ว เราเรียกว่า "ต้นกล้า"
เมื่อต้นกล้าโต และแตกกอจนต้นสูงเต็มที่
ก็จะออกรวงโผล่ช่อดอกที่ยอด ไม่นานนัก
ดอกข้าวจะเกิดการผสมเกษรและ
เปลี่ยนเป็นเมล็ดข้าว


ในช่วง ๗ - ๑๐ วันแรกหลังผสมเกษร
เมล็ดข้าวจะอ่อนนิ่มมี น้ำแป้งสีขาว
เรียกว่า "ระยะน้ำนม" หลังจากนั้น
เมล็กข้าวจะแข็งขึ้นจนแก่เต็มที่รวงข้าว
ที่เคยตั้งลูก็จะโค้งลงตามน้ำหนักของ
เมล็ดข้าว และมีรวงสีเหลืองสวยงาม
จนมีคำชมเปรียบทุ่งนายามนี้ว่า
"ทุ่งรวงทอง" ระยะเวลาที่ข้าวเจริญ
เติบโตจากเมล็ดจนเป็นต้น ให้รวงข้าวนั้นแตกต่างกันไปตามพันธุ์
บางพันธุ์ใช้เวลา ๓ - ๔ เดือน บางพันธุ์ก็ใช้เวลา ๗ - ๙ เดือนก็มี
ที่มา : ข้าวไทย สำนักพิมพ์ปลาตะเพียน

ขวัญข้าวแม่โพสพ

แม่โพสพคือใคร

คนไทยมีความเชื่อมาแต่โบราณแล้วว่า ข้าวเป็นพืชศักดิ์สิทธิ์และมีเทพธิดาประจำต้นข้าว เรียกว่า แม่โพสพ หรือแม่ขวัญข้าว มีตำนานเล่าว่า เพราะแม่โพสพอุทิศร่างกายเป็นข้าวให้มนุษย์ มนุษย์จึงมีข้าวกิน หากมนุษย์ไม่สำนึกในบุญคุณของแม่โพสพหรือปฏิบัติไม่ดีต่อข้าว แม่โพสพจะหนีจากไป ทำให้เกิดความอดอยาก ชาวนาจึงทำพิธีกราบไหว้บูชาแสดงความกตัญญูต่อแม่โพสพในทุกขั้นตอนของการปลูกข้าวและการเก็บรักษาข้าว แม้ก่อนจะนำข้าวจากยุ้งฉางมาบริโภคหรือขาย ชาวนาก็ต้องทำพิธีขอขมาและขออนุญาตด้วย สมัยก่อนคนไทยเมื่อกินข้าวเสร็จจะไหว้ข้าวขอบคุณแม่โพสพ แต่ปัจจุบันพิธีกรรมและความเชื่อเรื่องแม่โพสพจางหายไปมากแล้ว

ตาเหลวและชะลอมขวัญข้าว
ใส่เครื่องเซ่นไหว้แม่โพสพ

ที่มา : ข้าวไทย สำนักพิมพ์ปลาตะเพียน

ข้าวไทย

คนรู้จักกินข้าวตั้งแต่เมื่อไร

ต้นข้าวกำเนิดขึ้นบนโลกหลายร้อยล้านปีมาแล้ว ก่อนที่จะเกิดมนุษย์เสียอีก เมื่อหลายหมื่นปีก่อนสมัยที่บรรพบุรุษของเรายังใช้ชีวิตล่าสัตว์และเก็บพืชผลไม้กินเป็นอาหาร พวกเขาก็น่าจะรู้จักเก็บกินเมล็ดข้าวแล้ว แต่จะเป็นเมื่อใด เรายังไม่มีหลักฐานแน่ชัด

เมล็ดข้าวที่คนเก็บกินแรกๆ นั้น มาจากต้นข้าวป่าที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ ไม่ใช่ต้นข้าวที่คนปลูก

ที่มา : ข้าวไทย สำนักพิมพ์ปลาตะเพียน